زعفران انواع مختلفی دارد. مقدار کلاله و خامه رشته‌های زعفران روی انواع زعفران تاثیرگذار است. شناخت انواع زعفران و تفاوت‌های آنها می‌تواند به شما در انتخاب و خرید بهترین نوع زعفران کمک کند. در ادامه همراه باشید تا انواع زعفران را به شما معرفی کنیم.
انواع زعفران کدام است و چه مزایایی دارند؟
زعفران انواع مختلفی دارد و در بازار به شکل‌های گوناگونی فروخته می‌شود. در تولید انواع زعفران از بخش‌های مختلف رشته گل زعفران استفاده می‌شود. بر اساس رشته گل زعفران، شش نوع زعفران در بازار وجود دارد. پیش از معرفی انواع زعفران، بهتر است که ابتدا شما را با بخش‌های مختلف زعفران آشنا کنیم.
قسمت‌های مختلف زعفران
گل زعفران شامل گلبرگ، کلاله، خامه، برگ و پیاز است. کلاله زعفران را می‌توان مهم‌ترین قسمت گل زعفران دانست. کلاله بخش قرمز رنگ رشته‌های زعفران است که در میان گلبرگ‌ها قرار دارد. هر گل سه رشته زعفران دارد. ضخامت، قدرت رنگ‌دهی و عطربخشی کلاله‌ها یکسان نبوده و می‌تواند متغیر باشد. هر کلاله از از چهار قسمت سرگل ، نگین ، پوشال و دسته تشکیل می‌شود. به قسمت زرد رنگ رشته‌های زعفران هم خامه گفته می‌شود. خامه در حقیقت در انتهای رشته‌های زعفران قرار میگیرد. یک رشته زعفران معمولا شامل ۷۰ درصد کلاله و ۳۰ درصد خامه است. انواع زعفران بر اساس همین بخش‌های مختلف یک کلاله و خامه تولید می‌شود. در حقیقت منظور از انواع سرمایه به بخش‌های زرد و قرمز رشته‌های زعفران برمی‌گردد.
انواع زعفران
- زعفران دسته
اصلی‌ترین نوع زعفران موجود در بازار، زعفران دسته یا رشته کامل نام دارد. به این زعفران، دخترپیچ هم می‌گویند، چرا که از معمولا زنان این نوع زعفران را با دست برداشت و دسته‌بندی می‌کنند. این زعفران پس از خشک شدن کلاله‌ها یا همان رشته‌های زعفران تهیه می‌شود. رشته‌های موجود در زعفران دسته از کلاله (بخش قرمز رنگ رشته‌ها) و خامه (بخش زرد رنگ رشته‌ها) تشکیل شده است.
رشته‌های زعفران به دو صورت یک سویه و دو سویه روی هم قرار می‌گیرند. در یک روش یک سویه، کلاله‌ها در یک سمت و خامه‌ها در یک سمت روی هم قرار گرفته، در حالی که در روش دو سویه، کلاله‌ها در اطراف و خامه‌ها در وسط قرار می‌گیرند. معمولا روش دو سویه از دید مشتریان جذاب‌تر است، چرا که بخش قرمز رشته‌های زعفران (کلاله) در اطراف محصول را زیباتر نشان می‌دهد.
جالب است بدانید که با توجه به کیفیت گل زعفران، مقدار کلاله‌ها و خامه‌ها می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال کلاله‌ها می‌تواند کوتاه‌تر از حد معمول بوده یا رنگ قرمز کمتری داشته باشند. این نوع زعفران، فرخوردگی زیادی دارد و قدرت رنگ‌بخشی و عطر کمتری نسبت به دیگر انواع زعفران دارد. زعفران دسته، بر اساس استانداردها به عنوان زعفران درجه چهار نام گرفته است و قدرت رنگ‌دهی آن ۱۲۰ تا ۱۵۰ واحد است.
- زعفران سرگل
از رایج‌ترین انواع زعفران می‌توان به زعفران سرگل اشاره کرد. سرگل تنها بخش قرمز رنگ رشته (کلاله) است و از بخش زرد رنگ آن (خامه) جدا شده است. این نوع زعفران، قدرت رنگ‌دهی و عطربخشی بسیار بیشتری نسبت به دیگر انواع زعفران دارد. به همین دلیل زعفران سرگل محبوبیت بیشتری داشته و از آن به عنوان زعفران اصلی در بازار یاد می‌شود. به زعفران سرگل، زعفران سر قلم یا سر ریشه هم می‌گویند. قدرت رنگ‌دهی زعفران سرگل ۲۱۰ تا ۲۶۰ واحد بوده و بسیار پرمصرف است. خرید و فروش سرگل زعفران، بیشترین حجم از بازار زعفران را به خود اختصاص داده است و معمولا بیشتر برندهای زعفران این نوع زعفران را به مشتریانشان ارائه میدهند.
زعفران قائنات آلنج بهترین کیفی را دارد.
- زعفران نگین
زعفران نگین از کلاله‌ها بدون خامه تشکیل شده و حجم بسیار زیادی دارد. به همین دلیل قدرت رنگ و عطر آن بسیار بالا است. این زعفران که گران‌ترین و فاخرترین نوع زعفران به شمار می‌رود، در ایران به انواع زعفران نگین پرسی، نگین سور، نگین درجه یک و شبه نگین دسته‌بندی می‌شود. زعفران نگین برخلاف زعفران دسته فرخوردگی ندارد، چرا که در فرایند تولید توسط پرس صاف و تخت می‌شود. به همین دلیل فرایند تولید این زعفران پرهزینه و زمانبر بوده و قیمت بالایی دارد. قدرت رنگ‌دهی این زعفران ۲۳۰ تا ۲۷۰ واحد است.
- زعفران پوشال
زعفران پوشال مانند زعفران سرگل بوده اما مقدار کمی خامه هم همراه با کلاله‌ها به فروش می‌رسد. مقدار خامه در زعفران پوشال حدود دو تا سه میلیمتر بوده که بسیار کمتر از مقدار خامه در زعفران سرگل است. این زعفران هم به دلیل داشتن کلاله بسیار، قدرت رنگ‌دهی و عطربخشی بیشتری دارد. زعفران پوشال درجه یک، دو و سه دارد و قدرت رنگ‌دهی آن ۲۵ تا ۱۷۰ واحد است. به دلیل اتصال خامه به کلاله‌ها، مردم بر این باورند که این نوع زعفران اصل بوده و کیفیت بهتری دارد.
- زعفران سفید
زعفران سفید شامل خامه رشته زعفران (بخش زرد رنگ) است و به همین دلیل به آن سفید می‌گویند. بسیاری از مردم بر این باورند که خامه مسئول عطر و بوی زعفران است و به همین دلیل فکر می‌کنند که این نوع زعفران برای عطربخشی به غذا و خوراکی‌های بسیار مفید و کارآمد خواهد بود. توجه داشته باشید که خامه رشته زعفران در عطر این ادویه تاثیرگذار نیست، بلکه کلاله مسئول عطر و رنگ زعفران است. پس این زعفران را به دلیل داشتن مقداری خامه، نباید تنها زعفران اصل در بازار دانست. به‌طورکلی امکان تشخیص زعفران اصل و تقلبی (روش تشخیص زعفران اصلی و تقلبی) به دلیل وجود زعفران سفید در بازار کمی سخت است. چرا که بعضی از افراد این نوع زعفران را رنگ زعفران کرده و به جای زعفران اصل شامل کلاله به فروش می‌رسانند. به‌طورکلی زعفران سفید که از آن با نام «کنج» هم یاد می‌شود، در دسته‌بندی اصلی انواع زعفران قرار نمی‌گیرد.
- زعفران نرمه
از زعفران نرمه معمولا به عنوان مواد اولیه در تهیه لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود. زعفران نرمه اضافات رشته‌های زعفران است که در مراحل تولید و برداشت قیچی شده، شکسته یا خرد شده‌اند. این نوع زعفران مانند پودر است و به همین دلیل به آن پودر زعفران هم می‌گویند.
بهترین نوع زعفران چیست؟
به عنوان یک خریدار برای مصرف خانگی زعفران، برای انتخاب بهترین نوع زعفران باید انواع آن را شناخته و زعفرانی که بیشترین قدرت رنگ‌دهی و عطربخشی دارد را انتخاب کنید. همان‌طور که گفتیم زعفرانی که کلاله بیشتری داشته باشد، رنگ بیشتری هم خواهد داشت. به ترتیب زعفران نگین، سرگل، دسته و پوشال قدرت رنگ‌دهی بالایی دارند. پس می‌توان بهترین نوع زعفران را زعفران نگین یا سرگل دانست.
با خرید زعفران از کشاورز به آنها کمک کرده و دلگرمشان میکنید.
زعفران دارای انواع متفاوتی است که با قیمت های مختلف در بازار وجود دارد.
زعفران به سه دسته کلی ۱-دسته ۲- پوشال ۳- سرگل تقسیم می شود .
منظور از انواع زعفران در تقسیم‌بندی مربوط به بخش قرمز و زرد رنگ زعفران می باشد.
زعفران در ایران به سه دسته اصلی تقسیم می شود.
در نظر داشته باشید که منظور از کلاله، قسمت قرمز رنگ و منظور از خامه، بخش زرد رنگ رشته زعفران است.
زعفران صادراتی فروشگاه آلنج را هم اکنون میتوانید خریداری کنید.
۱- زعفران دسته
-اصلی‌ترین و پایه‌ای ترین نوع زعفران است
– از کنار هم چیده شدن و خشک شدن تمامی یک رشته زعفران (شامل کلاله و خامه) به‌دست می‌آید.
-بخش خامه معمولا ۳ تا ۵ میلیمتر می باشد و کلاله بستگی به کیفیت زعفران بلندتر یا کوتاه‌تر می باشد.
-چینش رشته‌ها در زعفران دسته بر روی هم یا به حالت یک‌سویه و یا دوسویه می‌باشد.
زعفران دسته در درجه‌بندی سازمان ملی استاندارد و نیز استاندارد ۱-۲۵۹، زعفران رشته‌ای درجه ۴ نام دارد.
قدرت رنگ دهی زعفران دسته بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ واحد است.
تفاوت چینش یک سویه با دو سویه :
در چینش یک‌سویه، کلاله‌ها و خامه‌ها بر روی هم قرار می‌گیرند.
چینش دو سویه، کلاله‌ها در دو طرف و خامه در وسط قرار میگیرد.
در چینش دو سویه چون بخش زرد رنگ در میانه قرار میگیرد، کلاله بیشتر در معرض دید می باشد.
دخترپیچ : دسته‌بندی رشته زعفران معمولا توسط بانوان انجام می‌شود، به زعفران دسته،
زعفران دخترپیچ یا دسته دخترپیچ نیز می‌گویند.
۲- زعفران پوشال
در زعفران پوشال بخش کلاله قرمز رنگ رشته زعفران به همراه ۱ تا ۳ میلیمتر از بخش خامه زرد رنگ است.
به دلیل اینکه در این نوع زعفران کلاله بیشتر می باشد قدرت رنگ دهی بیشتری نسبت به زعفران دسته دارد .
قدرت رنگ دهی زعفران پوشال ۱۷۰تا۲۵ می باشد .
-به دلیل اتصال کلاله به خامه و کاهش احتمال تقلبی بودن، این نوع زعفران اعتماد بیشتری از خریداران جلب کرده است.
زعفران رشته‌ای درجه ۱، درجه ۲ و درجه ۳ در خانواده زعفران پوشال قرار میگیرد.
۳- زعفران سرگل
زعفران سرگل، در این نوع، بخش خامه (ریشه) وجود ندارد و کلاله‌های کاملا قرمز رنگ به‌صورت جدا از هم می باشند، زعفران خالص را تشکیل میدهند.
عناوین سرقلم، سرریشه و ممتاز را علاوه بر سرگل، برای این نوع زعفران بکار می‌برند.
شباهت سرگل و پوشال
در برخی موارد از زعفران پوشال به نام سرگل نیز یاد می‌شود که
در این صورت به دو نوع سرگل نگین و سرگل ممتاز تقسیم می‌شود.
سرگل نگین در واقع همان تعریف بالا از زعفران سرگل بوده و
سرگل ممتاز در واقع بخشی از خامه زرد رنگ را نیز به همراه دارد.
صادرات زعفران جزو تخصص های فروشگاه آلنج است.
نتیجه :
-قدرت رنگ دهی زعفران سرگل بیشتر از بقیه می باشد و در حدود ۲۱۰ تا ۲۶۰ واحد است.
-مصرف زعفران سرگل به نسبت انواع دیگر بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد.
۴- زعفران نگین پوشال یا پوشال نگین
-زعفران نگین پوشال نوع خاصی از زعفران پوشال می باشد.
-در زعفران نگین پوشال رشته‌های سه‌شاخه‌ای کلاله قرمز رنگ و ضخیم و بدون قسمت خامه (زردرنگ) از میان رشته‌های موجود جدا شده و زعفرانی حجیم تهیه می‌شود.
– فاخرترین و گران‌بهاترین نوع زعفران زعفران پوشال نگین است.
– بالاترین قدرت رنگ‌دهی (بین ۲۳۰ تا ۲۷۰ واحد) را دارد .
-در سال‌های مختلف معمولا روند رو کاهشی داشته است.
زیرا تولید و فروش زعفران پوشال نگین، به دلیل پروسه زمانبر و پرهزینه و فعالیت بیشتری که برای فرآوری لازم دارد،
در برخی موارد این نوع زعفران را به نام سوپر نگین نیز می‌نامند.
۵- کنج یا زعفران سفید
با جدا کردن زعفران سرگل از دسته، قسمت ریشه زعفران باقی می‌ماند که در ایران به آن زعفران سفید و یا کنج گفته می‌شود.
– برخلاف تصور برخی افراد مبنی بر اینکه کنج، نسبت به سرگل عطر بیشتری دارد.
– مواد ارزشمند زعفران تنها در کلاله قرمز رنگ آن نهفته است.
-به دلیل وجود رطوبت بیشتر در خامه، عطر بیشتری از خامه به مشام می‌رسد.
-کنج زعفران جزء دسته‌بندی انواع زعفران قرار نمی‌گیرد اما به دلیل رنگ و ظاهر زیبای آن
و اینکه امکان تقلب ندارد، مورد توجه قرار میگیرد.
برای اینکه قیمت روز زعفران را بدانید هم اکنون به سایت فروشگاه آلنج مراجعه کنید.
زعفران دسته( دخترپیچ)
زعفران‌های دسته، درواقع اصلی‌ترین نوع زعفران است.
زعفران رشته کامل: زعفران دسته به علت آن که سه بخش اصلی آن وجود دارد، رشته کامل نامیده می‌شود:
قسمت اول: پایینی‌ترین قسمت زعفران که سفیدرنگ بوده و ریشه زعفران خوانده می‌شود.
قسمت دوم: قسمت زرد رنگ که دربین قسمت قرمز و سفید قرار دارد.
قسمت سوم: قسمت قرمز رنگ که به تنهایی عنوان سرگل را دریافت می‌کند.
زعفران دخترپیچ: این نوع زعفران، در بین عموم مردم با عنوان دخترپیچ شناخته می‌شود، افراد محلی این لقب را به این علت می‌دانند که در گذشته وظیفه‌ی چینش زعفران به این شمایل برعهده‌ی دختران بوده است.
زعفران دسته: زعفران دسته تحت عنوان زعفران‌های دست‌نخورده هم نام برده می‌شود. به این معنا که بخش‌های کلاله( بخش قرمز رنگ زعفران) از بخش سفید آن جدا نشده.
